Airbags zijn een integraal onderdeel van de passieve veiligheidsuitrusting van een auto en beschermen zowel de bestuurder als de passagier bij een botsing. Het technische systeem erachter is complex en kan niet worden gerepareerd, laat staan gecontroleerd: Om de werking te controleren, zou de airbag geactiveerd moeten worden. De apparaten bevatten pyrotechnisch materiaal dat onder zeer sterke negatieve versnellingskrachten brandt door middel van automatische ontsteking. Dit produceert een gas dat de airbag opblaast. Dit proces duurt slechts 20 tot 50 milliseconden.
Voor-, zij- en hoofdairbags behoren nu tot de standaarduitrusting van auto's in geïndustrialiseerde landen. Frontale airbags waren het eerste systeem dat in serieproductie werd gemonteerd: ze bevinden zich in het stuurwiel of, voor de voorpassagier, in het dashboard. Zij-airbags werden in de jaren 1990 geïntroduceerd en worden tussen de stoel en het deurpaneel uitgeklapt om de borstkas en het bekken te beschermen. Hoofdairbags bedekken de gehele zijruitzone en beschermen het hoofd tegen een botsing met de zijruit of de B-stijl. Vanwege de complexe structuur en het vitale belang van een airbagsysteem bij een ongeval zijn er veel veiligheidsmaatregelen en wettelijke voorschriften betreffende de werking en vervanging van airbags.
Er is geen algemene, wettelijke airbag verplichting in Nederland. In principe is het dus aan elke automobilist om de airbags te vervangen. Het wordt echter sterk aanbevolen de airbag te vervangen in de volgende situaties:
Ongeval: Na een ongeval moeten airbags die zijn afgegaan of anderszins zijn beschadigd, worden vervangen. Het is ook essentieel om te controleren of de airbags die niet zijn uitgeklapt, intact zijn. In geval van schade is het ook raadzaam het gehele systeem, inclusief de airbagregeleenheid, te vervangen.
Vervaldatum is verstreken: Oorspronkelijk werd de houdbaarheid van batterijen en pyrotechnische drijfgassen in airbagsystemen beperkt geacht. Daarom gaven de fabrikanten voor oudere modellen nog steeds vervaldata aan - de airbags moesten uiterlijk na tien tot 15 jaar worden vervangen. Deze vervangingsverplichting bestaat echter niet meer voor het merendeel van de huidige nieuwe auto's. Bij moderne voertuigen zien de meeste fabrikanten de noodzaak van een verandering niet meer in vanwege de ervaringswaarden op lange termijn. De in de fabriek geïnstalleerde airbags worden als functioneel beschouwd voor de levensduur van de auto.
Een andere indicatie voor een defecte airbag is het airbagcontrolelampje. Als het lampje continu brandt, heeft de airbagregeleenheid een storing aan of in het beveiligingssysteem geregistreerd. Het oplichtende symbool betekent niet noodzakelijk dat er een nieuwe airbag nodig is. Niettemin moet een erkende monteur worden geraadpleegd voor het oplossen van problemen en eventuele reparaties. De meest voorkomende foutmeldingen zijn: Problemen met de bedrading of de airbag connector, een defecte besturingseenheid, Defecte sensoren.
Door de niet bestaande wettelijke airbagverplichting is het mogelijk airbags te verwijderen of zelfs met defecte airbags te rijden. Een stuur zonder airbag is dus voorlopig in principe legaal. Daar zijn echter wettelijke beperkingen aan verbonden: Zolang een geregistreerd voertuig in gebruik is, mogen alleen airbags ontbreken die niet aan het wettelijk voorgeschreven veiligheidsniveau bij een frontale botsing moeten voldoen. Anders bestaat het risico dat de exploitatievergunning van de auto vervalt. Het gaat daarbij meestal om airbags, die tot de standaarduitrusting behoren. De mate waarin de wettelijke voorschriften worden genegeerd, kan worden gecontroleerd door RDW keuringsstations of voertuigwerkplaatsen.
Vanwege de ingebouwde ontstekingsmechanismen worden airbagonderdelen beschouwd als pyrotechnische voorwerpen van categorie P1 volgens de Explosievenwet en zijn zij derhalve onderworpen aan speciale wettelijke voorschriften. Volgens § 4 van de 1e verordening bij de Explosievenwet zijn alleen personen met ten minste een beperkte deskundigheid bevoegd explosieven te plaatsen, te verwijderen, op te slaan en te verspreiden. Hetzelfde geldt voor de vernietiging van vast ingebouwde airbags. Er is ook de beperking dat de vervanging van de airbag alleen mag plaatsvinden in het kader van een commerciële activiteit.
Beperkte deskundigheid betekent deelname aan ten minste zes uur opleiding. Na een geslaagd examen wordt het voor de vergunning vereiste bekwaamheidstest afgegeven. Overeenkomstige opleidingen worden zowel door de autofabrikanten zelf als door diverse instellingen aangeboden.
Stuur met airbag verwijderen
Een bewijs van beperkte deskundigheid - ook bekend als "airbagcertificaat" - is ook vereist als het gehele stuurwiel met airbag wordt vervangen. Eén uitzondering: Het voertuig rijdt daarna niet meer in het openbare verkeer. In principe is het echter raadzaam in elke situatie de verandering alleen over te laten aan getrainde professionals. Als de airbag verkeerd wordt geïnstalleerd of verwijderd, bestaat het risico dat de airbag explodeert en ernstig letsel veroorzaakt. Als u de verandering zonder training uitvoert en uzelf daarbij verwondt, kunt u bovendien uw recht op verzekeringsuitkeringen verliezen.
Expliciete instructies voor het zelf vervangen van airbags worden hier niet gegeven. Zelfs als geld kan worden bespaard door zelfstandig over te stappen, is dit in veel opzichten een gevaarlijke zaak:
Iedereen die, ondanks een gebrek aan opleiding, op enigerlei wijze met airbags omgaat, dient de volgende algemene veiligheidsinstructies zonder meer in acht te nemen:
De vervangingskosten variëren naargelang het voertuig en het type airbag. Bovendien speelt het een doorslaggevende rol of de oude airbags bij een ongeval werden geactiveerd - dit gaat gepaard met eventuele verdere kosten voor een nieuw dashboard, voorruiten, stuurwiel enz. Bovendien kost het vervangen van de airbag in het stuurwiel alleen al zo'n 400 euro**. Daarnaast zijn er de kosten voor installatie en programmering van de nieuwe besturingseenheid die 150 tot 200 euro bedragen. In veel gevallen moet ook het foutgeheugen in het systeem worden gewist: Het uitlezen en wissen van het foutgeheugen kost nog eens ongeveer 100 euro.
De kosten voor het vervangen van een originele passagiersairbag bedragen doorgaans ook meer dan 400 euro- De hoge tijdsuitgaven hier vloeien met name voort uit het feit dat het volledige dashboard moet worden verwijderd. In deze berekeningen zijn de even dure aankoopprijzen van de vereiste onderdelen van het airbagsysteem nog niet opgenomen.
In overeenstemming met de eisen van de Explosievenwet vervangt opgeleid personeel van een autowerkplaats de airbags op professionele wijze - hier kunt u er dus zeker van zijn dat de airbags in geval van nood werken. Met het oog op uw eigen integriteit is het dus in uw eigen belang om u toe te vertrouwen aan een gespecialiseerde werkplaats - ook al betekent dit hogere kosten.
Overigens gelden dezelfde wettelijke voorschriften voor de vervanging van een volledig stuurwiel met airbag - ook hier is het van belang af te zien van onafhankelijke reparaties zonder opleiding en buiten een commerciële activiteit.
